Warm tijdens winterrust

27april2011
Bron: nationalgeographic.com
Rond deze tijd van het jaar komen de beren uit hun winterrust. Amerikaanse zwarte beren houden een winterrust van wel vijf tot zeven maanden zonder te eten, drinken, urineren of zich te ontlasten en komen dan gezond (maar wel magerder) uit hun hol.
Al langer is bekend dat de dieren hun metabolisme vertragen om deze lange periode te kunnen overbruggen. De verwachting was dat beren hun lichaamstemperatuur drastisch zouden moeten verlagen om hun metabolisme te kunnen verlagen, zoals dat ook bij veel andere diersoorten gebeurt. Maar in een nieuwe studie is nu ontdekt dat dat niet zo is.

Voor het onderzoek werden vier ‘nuisance bears’ gebruikt. Deze beren leven te dicht bij mensen en veroorzaken overlast. Meestal worden die dieren geeuthanaseerd. Maar bij deze vier beren werden sensoren aangebracht die onder andere temperatuur en hartslag konden meten. Vervolgens werden de beren naar kunstmatige winterholen gebracht waar ze in winterrust gingen. De holen (houten kisten) stonden in een afgelegen bos. Allevier de beren gingen in winterrust en er konden diverse metingen gedaan worden.
Zo werd ontdekt dat de temperatuur (normaal 33 °C) maar zo’n 5-6 graden zakte terwijl het metabolisme daalde tot 25 procent van de normale waarde. De hartslag zakte van 55 (normaal) naar 9 slagen per minuut. Op momenten dat de beren niet ademden kon er wel 20 seconden tussen twee slagen zitten. Hoe de zwarte beer zijn metabolisme zo dramatisch kan verlagen is niet helemaal bekend maar er zijn wel theoriën. Zo zou hetzelfde mechanisme als bij de marmot gebruikt kunnen worden waarbij de massa van het verteringskanaal tijdens de winterslaap drastisch verkleind wordt, waarna dat weer opgebouwd wordt na de winterslaap.
Ook kunnen zwarte beren hun temperatuurverlaging aanpassen aan de situatie. Een drachtige zwarte beer liet tijdens de studie haar temperatuur niet zo fluctueren als de andere beren, waarschijnlijk om de foetus te beschermen.
Tijdens de winterrust slapen de zwarte beren overigens niet de hele tijd. Periodes van diepe slaap werden afgewisseld met enige activiteit. De onderzoekers hoorde de beren dan zich likken of wat rondscharrelen.

Door de onderzoekers wordt ook nog aangehaald dat dergelijke studies bij beren en andere dieren die in winterslaap gaan ook interessant zijn voor onderzoek bij de mens. Vrijwel elk orgaan van dieren die in winterslaap gaan laat interessante verschillen zien met de fysiologie bij mensen.