Hormonen in oppervlaktewater

21november2007
Bron: wageningenuniversiteit.nl
Niet alle vrouwelijke hormonen uit het afvalwater worden afgebroken door de Nederlandse rioolwaterzuiveringen. Zo komen er teveel oestrogenen in het milieu terecht. Volgens een Wageningse promovenda moet het systeem van zuiveren radicaal veranderd worden.
Vissen, kikkers en andere waterorganismen staan bloot aan vrouwelijke hormonen. Steeds vaker vinden biologen tweeslachtige organismen en mannelijk organismen zonder mannelijke geslachtskenmerken. ‘Dat soort effecten vind je al bij zeer lage concentraties van nanogrammen per liter’, zegt dr. Titia de Mes van de sectie Milieutechnologie van Wageningen Universiteit. ’In de urine van mannen en vrouwen zit estradiol, het vrouwelijke geslachtshormoon, plus een heleboel weinig actieve omzettingsproducten. Als vrouwen anticonceptiemiddelen gebruiken scheiden ze bovendien het synthetische ethinylestradiol uit.’
Meer dan 90 procent van de oestrogenen in het afvalwater worden afgebroken door de waterzuiveringen, maar dat zou 99,9 procent moeten zijn als we de natuur niet met hormonen willen veranderen.
Traditionele aërobe zuiveringsmethodes kunnen wel alle oestrogenen afbreken, maar dat kost meer tijd. Tijd die er in de praktijk niet is, of de installaties moeten heel erg vergroot worden. Ook werd tijdens het onderzoek ontdekt dat anaerobe zuiveringsinstallaties geen oestrogenen kunnen afbreken.
Een ander probleem wat ontdekt werd is dat in de urine metabolieten zitten die geen hormonale werking meer hebben. Deze metabolieten worden door het zuiveringsproces weer geactiveerd. Ook deze ontwaakte oestrogenen kunnen afgebroken worden, maar daar is nog meer tijd voor nodig.
De Mes concludeert dat de manier van zuiveren radicaal veranderd moet worden. Langer en intensiever zuiveren kan alleen wanneer het afvalwater uit de toiletten apart gezuiverd wordt. De Mes denkt dat dit op de lange termijn onvermijdelijk is, niet alleen voor de oestrogenen maar ook vanwege andere medicijnresten die in de toiletten verdwijnen. ‘We zijn nu eenmaal een verouderende bevolking die steeds meer medicijnen gebruikt. Volgens een recent rapport van RIVM zitten er nu al sporen van oestrogenen, antidepressiva en medicijnen tegen epilepsie in ons drinkwater.'