Schildpad plast op een bijzondere manier – via zijn bek

12december2012
Bron: nationalgeographic.com, foto Monika Korzeniek
Een schildpaddensoort die in China voorkomt heeft een bijzondere manier om van zijn afvalstoffen, vooral urea, af te komen: hij spoelt zijn bek. Bij de meeste dieren wordt urea via de urine afgevoerd. Kort gezegd: deze schildpad lijkt via zijn bek te plassen.
De Chinese drieklauw schildpad (Pelodiscus sinensis), komt voor in China en leeft daar in brak water. Bij deze schildpadden worden regelmatig gezien dat ze hun kop in het water steken maar dan niet drinken. Ze bewegen met hun tong. Eerder was al bekend dat de schildpadden een kieuwachtige structuur in hun bek hebben. Maar de dieren hebben longen, dus die worden niet gebruikt om mee te ademen.

Voor het onderzoek werden drieklauwschildpadden gekocht op de markt. De dieren werden in water geplaatst. Toen werd ontdekt dat de schildpadden slechts 6 procent van de geproduceerde urea via de cloaca als urine uitgescheiden werd. Urea is (na water) het belangrijkste ingrediënt van urine in dieren.
De dieren werden uit het water gehaald en kregen de beschikking over een poeltje. De onderzoekers zagen hoe de schildpadden hun kop onderdompelden en zeer veel urea uitspuugden. Het poeltje werd als spoelwater gebruikt en de hoeveelheid urea die uitgespuugd werd was 50 keer zo hoog als normaal gesproken in hun bek voorkomt. De urea komt via de bloedbaan in de bek, dus technische gesproken is dit geen urineren (dat gaat via de nieren en de blaas). De onderzoekers ontdekten een gen wat een gespecialiseerd eiwit produceert wat de urea uitscheidt. Dit gen is actief in de bek, niet in de nieren.

Deze methode is een goede aanpassing aan het brakke water waarin de schildpadden leven. Het uitscheiden van urea op de traditionele manier (via de urine) kost heel veel water. En in dat brakke water betekent dat er ook veel zout opgenomen wordt, wat ook weer uitgescheiden moet worden. Door de urea via de bek uit te spoelen zonder het zoute water te drinken, kunnen de dieren gezond blijven.

Het onderzoek is gepubliceerd in het Journal of Experimental Biology.
Licentie foto: Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0