Gilamonsters

20januari2010
Bron: rotterdamzoo.nl en waza.org
Gilamonsters zijn vrij grote hagedissen. In het wild komen de dieren alleen voor in Mexico en in het zuiden van de Verenigde Staten (Nevada, Arizona, Californië). Ze zijn goed te herkennen aan hun zwarte wratachtige huid met rode tot roze vlekken.
De natuurlijke habitat is een droog, woestijnachtig gebied. Overdag schuilen de Gilamonsters onder rotsen of struiken. In de schemering gaan de dieren op zoek naar voedsel. Gilamonsters kunnen vrij grote maaltijden aan (eenderde tot de helft van hun lichaamsgewicht) en kunnen daarna weer lang zonder eten. Ze moeten overigens wel regelmatig water drinken.
Op het menu staan kleine knaagdieren, jonge vogels en eieren van vogels en reptielen.

De wetenschappelijke naam van het Gilamonster (Heloderma suspectum) komt uit het Grieks. Helos betekent knop of kop van een nagel en derma is huid. Heloderma is dus gebobbelde huid. Suspectum is verdacht: de ontdekker van het Gilamonster verdacht het dier ervan giftig te zijn, vanwege de groeven op de tanden.
De bobbelige huid komt van osteodermen, beenplaatjes die de huid versterken.
De verdenking dat Gilamonsters gif produceren klopt. Het gif (exenatide) wordt geproduceerd door klieren in de onderkaak en wordt via groeven in de kiezen in de prooi gebracht. Door te kauwen wordt het gif verspreid. In prooien wordt overigens lang niet altijd gif aangetroffen. Kennelijk wordt het gif voornamelijk als verdediging gebruikt.

Gilamonsters houden een winterslaap en ook in dierentuinen kan dit het best kunstmatig geïnduceerd worden (van november tot maart). De dieren mogen dan eerst twee weken niet eten, om zo het verteringskanaal leeg te maken. Dan moet de temperatuur van het verblijf geleidelijk verlaagd worden naar 10-12 graden. Ook tijdens de winterslaap moeten de dieren steeds vers water tot hun beschikking hebben.

De Gilamonsters in Diergaarde Blijdorp leggen regelmatig eieren waar ook jongen uitkomen. Voor het eerst was dit in 2004, maar ook eind november 2009 kwamen er vier Gilamonsters uit het ei. Deze kleine monstertjes zijn wat rossiger van kleur dan hun ouders en zijn zo’n 10 cm lang. In dierentuinen kunnen Gilamonsters 20 jaar oud worden.